Toelichting op de balans

Obligatieleningen

x €1.000

Medium Term Notes (MTN’s) zijn een vorm van langlopende financiering, waarbij de post door de geld gevende instelling in verhandelbare schuldbekentenissen wordt ‘opgeknipt’. Het renteniveau van MTN’s is voor de gemeente als geldnemer doorgaans iets aantrekkelijker dan bij een traditionele lening. MTN’s worden echter niet altijd aangeboden zodra de gemeente financieringsoffertes uitvraagt. In dat geval vindt financiering plaats in de vorm van onderhandse leningen (zie hieronder).
In 2023 is op MTN’s alleen afgelost. Dit betrof de contractuele afloop van een lening van 10 miljoen euro.

Onderhandse leningen

Onderhandse leningen van openbare lichamen, binnenlandse banken en van overige binnenlandse sectoren.

x €1.000

De onderhandse leningenportefeuille bestaat uit enerzijds traditionele geldleningen en anderzijds uit renteswaps (derivaten). De feitelijke financiering onder de derivaten wordt opgenomen in de vorm van 3- en 6-maands leningen.
De onderhandse leningen namen over 2023 per saldo met 200 miljoen euro toe. Dit kan als volgt worden gespecificeerd:

• Er werd voor 60 miljoen euro contractueel afgelost, waarvan 5 miljoen euro betrekking had op renteswaps. De overige 55 miljoen euro is geherfinancierd;
• Er is voor 205 miljoen euro aanvullend gefinancierd.

De onderdelen onderhandse leningen en Medium Term Notes (zie de post “Obligatieleningen” hierboven) vormen tezamen de langlopende leningenportefeuille van de gemeente Utrecht. Ultimo 2023 had deze portefeuille een totaalomvang van 1.024,0 miljoen euro. Over deze portefeuille was een rentelast verschuldigd van 23,79 miljoen euro.

Specificatie derivatenportefeuille

Conform voorschrift vanuit BBV zijn in onderstaande tabellen de belangrijkste kenmerken van de gemeentelijke derivatenportefeuille in beeld gebracht.

Hoofdsommen

x €1.000.000

Derivaten krijgen gedurende hun looptijd een marktwaarde. Deze waarde is afhankelijk van de contractrente ten opzichte van de marktrente en de restant-looptijd. Bovendien kunnen bij derivaten bijzondere contractbepalingen aan de orde zijn. Beide aspecten zijn in onderstaande tabel weergegeven.

Specificatie marktwaarden en bijzondere bepalingen

(1) Een break clause is een recht om op een vooraf vastgesteld moment het swapcontract tegen marktwaarde af te rekenen. Mutual wil zeggen dat zowel gemeente als bank daarop te zijner tijd een beroep mogen doen.
Onze strategie ten aanzien van break clauses bestaat allereerst uit een periodiek overleg met de Rabobank ten aanzien van hun intenties om een break in te roepen. Tot dusver heeft de bank aangegeven dat zij die voornemens niet heeft. Mocht de break echter wel worden ingeroepen dan maken wij gebruik van de mogelijkheid die de Commissie BBV heeft gecreëerd en die ook intern is vastgesteld in de Nota Waarderen, activeren en afschrijven van vaste activa (Nota WAAVA) om de afgerekende marktwaarde op de balans te activeren en vervolgens af te schrijven. Het totale afkoopbedrag wordt vervolgens geherfinancierd tegen de veel lagere actuele rente. Gezien het feit dat de lagere rentelasten compensatie vormen voor de extra afschrijvingslasten is dit budgetneutraal. Op deze wijze wordt een ongewenst groot effect op de exploitatie vermeden. Gelet op de door BBV geschapen mogelijkheid hoeft dit ook niet meer via het Risicomodel te lopen. Wel zal het eventueel inroepen van een break een tijdelijk negatief effect op de schuldpositie hebben.

In bovenstaande tabel is aangegeven dat de totale marktwaarde van onze derivaten per eind 2023 -60,3 miljoen euro bedroeg. De marktwaarden van derivaten variëren dagelijks als gevolg van voortdurende veranderingen van marktrentes. Hoewel dit gedurende het jaar een fluctuerend beeld geeft is het bij jaarverslaggeving gebruikelijk om de stand per eind van het boekjaar af te zetten tegen de stand per einde van het vorig boekjaar (momentopnamen). Per eind 2022 bedroeg marktwaarde -51,3 miljoen euro. Dit betekent dat de marktwaarde per eind 2023 9,0 miljoen euro negatiever was dan per eind 2022. Dit komt doordat stand van de lange rente per eind 2023 iets lager was dan per eind 2022.

De feitelijke indekking van de swaps vindt plaats door middel van 3- en 6-maands leningen. Conform wettelijke voorschriften hebben alle swaps een zogenoemde effectieve positie. Er zou sprake zijn van een niet-effectieve positie indien:

• een derivaat afgesloten wordt vóór het afsluiten van de lening;
• de waarde en looptijd van het derivaat niet overeenkomen met de hoogte van het bedrag en de looptijd van de lening

Door derden belegde gelden

De beleggingen voor derden betreft het Personeelsfonds ten bedrage van 0,205 miljoen euro.

Waarborgsommen

De waarborgsommen per 31 december 2023 betreffen: