Ondersteuning op maat

Belangrijkste bestaande strategische risico's

Risico 1: De keuzes in de landelijke Hervormingsagenda (najaar 2022) kunnen sterk nadelig uitpakken voor onze aanpak in de jeugdhulp. 

• Stand van zaken risico:
  • De taakstelling die voortvloeit uit de landelijke hervormingsagenda kan nog steeds nadelig zijn omdat we niet weten in hoeverre het besparingspotentieel dat voorzien is in de hervormingsagenda reëel is. Immers, de meeste punten uit de hervormingsagenda worden in Utrecht al uitgevoerd. Ook zorgt de kabinetswissel voor meer onzekerheid.
• Stand van zaken maatregel:
  • We nemen nog steeds pro-actief deel aan de gesprekken over de uitvoering van de hervormingsagenda. Ook verkennen we met de taskforce jeugd maatregelen waarmee transformatie een impuls krijgt en we kunnen besparen. Deze maatregelen lopen minder voorspoedig dan gehoopt.

Risico 2: Het tijdig bieden van zorg, ondersteuning en opvang op maat staat onder druk met, vooral bij de Wmo, oplopende wachtlijsten. De vraag neemt toe en is sterk afhankelijk van externe factoren als prestatiedruk bij jeugdigen, vergrijzing en inzet op langer thuis wonen. Daarnaast neemt zorgduur en opvang toe door complexere problematieken krapte op de woningmarkt waardoor uitstroom stagneert. Ook is er krapte op de arbeidsmarkt waardoor druk op zorg toeneemt. Dit kan leiden tot verergerde problematiek, mensen op straat langer verblijf in (duurdere) niet passende vormen van zorg en/of niet kunnen inburgeren. 

• Stand van zaken risico:
  • De druk is nog steeds onverminderd hoog ondanks ingezette maatregelen.
• Stand van zaken maatregel:
  • Bij de Voorjaarsnota 2023 is vastgesteld langs welke inhoudelijke uitgangspunten we gaan werken aan de houdbaarheid van de Jeugdhulp en Wmo,  en is gekozen voor het voorzien in de taakstelling vanuit het bredere sociaal domein. In 2023 zijn we dan ook gestart met het uitwerken van maatregelen voor hervormingen in het sociaal domein (zie ook de raadsbrief van 21 december 2023 hierover) en de maatregelen genoemd in de Programmabegroting:
    • Samen met partners zochten we hoe hulpvragen zoveel mogelijk in het gewone leven, met lichtere ondersteuning en door meer opgavegericht en integraal werken kunnen worden opgelost. Ook de collectieve aanpak opvoedondersteuning bestendigden we en we zijn met partners in gesprek geweest over normaliseren en prestatiedruk.
    • Met de Taskforce versneld toevoegen van woningen en het Living lab Eerst een thuis zijn woningen gerealiseerd. De Living Lab-werkwijze borgen we komende jaren verder. De krapte op de woningmarkt blijft echter hoog.
    • We hebben de statushouders die nog in AZC in (de regio) Utrecht verblijven gesproken en een deel van hen is vanuit het AZC gestart met hun inburgeringstraject.
    • Vanuit 'Werk voor iedereen' hebben we specifiek voor het sociaal domein onderzoek gedaan naar achterliggende oorzaken en oplossingsrichtingen, waaronder digitalisering. We hebben samen met instellingen de belangrijkste oplossingsrichtingen voor het omgaan met de krapte op de arbeidsmarkt benoemd, maar ook dit kost tijd (Raadsbrief Stand van zaken Aanpak Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn)

Risico 3: Voor Jeugd, Wmo en Asiel en Integratie zijn er financiële onzekerheden: Incidentele middelen bij Jeugd, uitkomsten Hervormingsagenda; Landelijk houdbaarheidsonderzoek Wmo en landelijke eigen bijdrage regeling Wmo; Omvang structurele financiering Rijk voor Landelijke Vreemdelingen Voorziening (LVV) en de onderwijsroute inburgering. 

• Stand van zaken risico:
  • Er zijn nog steeds geen financiële zekerheden over de meeste van bovenstaande punten. Alleen is helder dat de onderwijsroute inburgering tot 2029 wordt gefinancierd vanuit het rijk. Daarnaast is er op het gebied van jeugd inmiddels helderheid over compensatie tot 2026 echter is er daarna nog steeds sprake van onzekerheid op de lange termijn. Ook de kabinetswissel maakt dat vooruitkijken op deze grote bewegingen onzeker is. Het risico is groter geworden, want er zijn meer onzekerheden vanwege Wlz, de aanpak dakloosheid en ontbreken van structurele dekking voor opvang kwetsbare EU arbeidsmigranten. Daarnaast maakt de kabinetswissel de structurele financiering van de Landelijke Vreemdelingen Voorziening onzeker.
• Stand van zaken maatregel:
  • We blijven lobby’en voor meer zekerheid en aandacht voor bovenstaande zaken. De financiële scenario’s rondom jeugd worden onderdeel van de nota jeugd die rond de zomer van 2024 wordt verwacht.

Risico 4: Sinds 1 januari 2022 is inburgering gedecentraliseerd naar gemeenten. De Wet Inburgering 2022 verloopt nog niet vlekkeloos bij Rijk, uitvoeringsorganisaties en gemeente.

• Stand van zaken risico:
  • Er waren ook in 2023 aanloopproblemen. Die hebben we goed kunnen oppakken op het moment dat ze zich voordeden. We zien dit daarom niet meer als een risico.
• Stand van zaken maatregel:
  • Maatregelen zijn uitgevoerd en hebben geleid tot bovenstaande resultaat.

Nieuw Risico: De landelijke akkoorden IZA, GALA, WOZO vergroten de druk op en vraag aan het sociale domein. De omvang hiervan is moeilijk in te schatten.  

• Stand van zaken risico: 
  • De akkoorden zijn gesloten in de loop van 2022, 2023 stond in het teken van uitwerking van deze akkoorden Bij de uitwerking van deze akkoorden in transformatieplannen worden aannames gemaakt wat betreft het effect op het sociaal domein. Het is niet zeker of deze aannames juist zijn en wat het precieze effect gaat worden en of de bijbehorende middelen en vangnetten voldoende zijn. Ook de kabinetswissel maakt dit onzeker.
• Stand van zaken maatregel:  
  • Deze aangenomen effecten worden gemonitord. Indien nodig wordt hier de lobby op ingezet.